5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun Ek 1 inci maddesinde, günlük iş süresi gece ve gündüz devrelerinde sekiz saat olarak açıklanmıştır. Günlük
sekiz saati aşan çalışmalarla, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerle yapılan çalışmaların “fazla saatlerde çalışma” olduğu aynı maddenin ikinci fıkrasında açıklanmıştır.

Değinilen maddenin dördüncü fıkrasında ise, “ her bir fazla çalışma saati için verilecek ücret, normal çalışma saati ücretinin %50 fazlasıdır” şeklinde hükme yer verilerek, fazla saatlerde çalışmanın karşılığının ne şekilde ödeneceği belirlenmiştir. Ödemeye dair bir başka kural ise aynı maddenin son fıkrasında düzenlenmiş ve fazla saatlerde çalışma ücretlerinin takip eden ayın ücreti ile birlikte ödenmesi gerektiği, aksi halde her geçen gün için % 5 fazlasıyla ödeneceği hükme bağlanmıştır. Belirtilen yasal düzenleme karşısında fazla saatlerde çalışma ücreti yönünden ayrıca işverenin temerrüde düşürülmesi gerekmez.

5953 sayılı Yasada bir kısım işçilik alacakları için öngörülen günlük % 5 fazlasıyla ödeme kuralının mahiyeti tartışmalara neden olmuş ve özellikle indirim uygulanıp uygulanamayacağı sorunu ortaya çıkmıştır. Konu, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kuruluna intikal ettirilmiş ve 1973/4-6 sayılı içtihadı birleştirme kararında yüzde beş fazla ödeme parasının önce niteliği üzerinde durulmuş, faiz ya da tazminat olmadığı, uyulması zorunlu bir kamu hükmü olduğu kararda belirtilmiştir. Bahsi Geçen Yargıtay İçtihadı Birleştinne Büyük Genel Kurulu Kararında, günlük yüzde beş fazlasıyla ödeme kuralının yüksek bir oran içermesi sebebiyle, vaktinde ödenmeyen ücretler bakımından karşılıklı kusur durumları gözetilerek Borçlar Kanununun 44 üncü maddesi uyarınca bir indirime gidilmesi gerektiği kabul edilmiştir.

Borçlar Kanunun 44 üncü maddesinde, “Mutazarrır olan taraf zarara razı olduğu yahut kendisinin fiili zararın ihdasına veya zararın tezayüdüne yardım ettiği ve zararı yapan şahsın hal ve mevkiini ağırlaştırdığı takdirde hâkim, zarar ve ziyan miktarını tenkis yahut zarar vc ziyan hükmünden sarfınazar edebilir. Eğer zarar kasten veya ağır bir ihmal veya tedbirsizlikle yapılmamış olduğu ve tazmini de borçluyu müzayakaya maruz bıraktığı takdirde hâkim, hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyanı tenkis edebilir” hükmüne yer verilmiş olmakla, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, anılan hükme uygun olarak günlük yüzde beş fazla ödemelerden indirime gitmektedir. İndirim oranının tespitinde gazetecinin fazla çalışma saatleriyle ilgili talepleri yönünden gecikilen süre, hesaplamaya konu olan asıl alacak tutarları ve günlük yüzde beş fazlasının belirlenen miktarı da gözetilmektedir.

5953 sayılı Kanunda öngörülen bazı alacakların gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde beş fazlasıyla ödeneceğine dair kuralın Anayasa’ya aykırılığı itiraz olarak ileri sürülmüştür. Anayasa Mahkemesinin 12.8.2008 gün ve 2005/28 E, 2008/122 K. sayılı kararında, ücret ve fazla çalışma ücretlerinin gününde ödenmeme koşuluna bağlı olan söz konusu yaptırımın, kamuoyunu doğru bilgilendirme görevi olan gazetecileri işverene karşı koruma amacını taşıdığı ve gazetecilerin basın özgürlüğünün sağlanması noktasında önemli bir işlev gördüğü açıklanarak aykırılık istemi oybirliği ile reddedilmiştir.

Fazla saatlerde çalışına karşılığı olan asıl alacaklardan yapılan indirim oranında günlük yüzde beş fazla ödeme miktarlarının da indirilmesi gerektiği açıktır. Günlük yüzde beş fazla ödeme miktarları, gerçekleşen ve kabulü gereken asıl alacak miktarlarının gününde ödenmemesinden kaynaklanmış olmakla, günlük yüzde beş fazlasının da doğrudan hüküm altına alman asıl alacak miktarlarına göre tespiti gerekir. Bundan başka yukarıda sözü edilen gerekçelerle günlük yüzde beş fazla ödeme tutarlarından oransal indirime gidilmelidir.
5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 14 üncü maddesinde bahsedilen ücret ile Ek 1 inci maddesinde sözü edilen hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerle yapılan çalışma ücretlerinin gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde beş fazlasıyla ödeneceği hükme bağlanmıştır. Anılan düzenlemelerde sözü edilen alacaklar için ödeme tarihi de belirlenmiş olmakla, yüzde beş fazla ödemeye hak kazanmak için işverenin ayrıca temerrüde düşürülmesi de gerekmez.

5953 sayılı Yasada bir kısım işçilik alacakları için öngörülen günlük yüzde beş fazlasıyla ödeme kuralının mahiyeti tartışmalara neden olmuş ve özellikle indirim uygulanıp uygulanamayacağı sorunu oıtaya çıkmıştır. Konu, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kuruluna intikal ettirilmiş ve 1973/4-6 sayılı içtihadı birleştirme kararında yüzde beş fazla ödeme parasının önce niteliği üzerinde durulmuş, faiz ya da tazminat olmadığı, uyulması zorunlu bir kamu hükmü olduğu kararda belirtilmiştir. Bahsi Geçen Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararında, günlük yüzde beş fazlasıyla ödeme kuralının yüksek oran bir oran içermesi sebebiyle vaktinde ödenmeyen ücretler bakımından karşılıklı kusur durumları gözetilerek Borçlar Kanununun 44 üncü maddesi uyarınca bir indirime gidilmesi gerektiği kabul edilmiştir.

Borçlar Kanunun 44 üncü maddesinde, “Mutazarrır olan taraf zarara razı olduğu yahut kendisinin fiili zararın ihdasına veya zararın tezayüdüne yardım ettiği ve zararı yapan şahsın hal ve mevkiini ağırlaştırdığı takdirde hakim, zarar ve ziyan miktarını tenkis yahut zarar ve ziyan hükmünden sarfınazar edebilir. Eğer zarar kasten veya ağır bir ihmal veya tedbirsizlikle yapılmamış olduğu ve tazmini de borçluyu müzayakaya maruz bıraktığı takdirde hakim, hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyanı tenkis edebilir” şeklinde düzenlemeye yer verilmiş olmakla, 9. Hukuk Dairesi, anılan hüküm paralelinde günlük yüzde beş fazla ödemelerden indirime gitmektedir. İndirim oranının tespitinde gazetecinin fazla çalışma saatleriyle ilgili talepleri yönünden gecikilen süre, hesaplamaya konu olan asıl alacak tutarları ve günlük yüzde beş fazlasının belirlenen miktarı da gözetilmektedir.

5953 sayılı Kanunda bazı alacakların gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde beş fazlasıyla ödenmesi gerektiği yönündeki düzenlemenin amacı, gazetecinin ücret ve diğer bazı işçilik alacaklarını güvence altına almak ve kitleleri doğru bilgilendirme gibi önemli bir görevi de olan gazeteciye belli bir oranda iş güvencesi sağlamaktır. Gerçekten gazetecinin emeğinin karşılığı olan hakları yeterince güvence altına alınmadığı taktirde, göreviyle ilgili konularda bağımsızlığı ve hatta tarafsızlığından söz edilemez. Bu nedenle yasakoyucu gazeteciler yönünden ücret ve bazı diğer hakları koruma çabası içine girmiştir. Düzenleme ile hedeflenen amaç, gazetecinin ücret ve diğer işçilik haklarının gününde ödenmesini sağlamaktır. İşverenin yasa hükmüne uyması durumunda günlük yüzde beş fazla ödeme bakımından bir yaptırım gündeme gelmez. Buna karşın ödemelerin gecikmesi halinde günlük yüzde beş fazla ödeme kuralı yıllık % 1825 oranına karşılık geldiğinden, kısa süre içinde önemli miktara ulaşabilmektedir. Söz konusu hüküm gazeteci yönünden de bir zenginleşme aracı olarak kullanılmamalıdır.

5953 sayılı Kanunda öngörülen bazı alacakların gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde beş fazlasıyla ödeneceğine dair kuralın Anayasa’ya aykırılığı itiraz olarak ileri sürülmüştür. Anayasa Mahkemesinin 12.8.2008 gün ve 2005/28 E, 2008/122 K. sayılı kararında, ücret vc fazla çalışma ücretlerin gününde ödenmeme koşuluna bağlı olan söz konusu yaptırımın, kamuoyunu doğru bilgilendirme görevi olan gazetecileri işverene karşı koruma amacını taşıdığı ve gazetecilerin basın özgürlüğünün sağlanması noktasında önemli bir işlev gördüğü açıklanmış ve aykırılık istemi oybirliği ile reddedilmiştir.

Fazla saatlerde çalışma karşılığı olan asıl alacaklardan yapılan indirim oranında günlük yüzde beş fazla ödeme miktarlarının da indirilmesi gerektiği açıktır. Günlük yüzde beş fazla ödeme miktarları, gerçekleşen ve kabulü gereken asıl alacak miktarlarının gününde ödenmemesinden kaynaklanmış olmakla, günlük yüzde beş fazlasının da doğrudan hüküm altına alman asıl alacak miktarlarına göre tespiti gerekir. Bundan başka yukarıda sözü edilen gerekçelerle günlük yüzde beş fazla ödeme tutarlarından oransal indirime gidilmelidir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, yüzde beş fazla ödeme tutarlarından yapılan indirim sonucu reddine karar verilen miktar bakımından davalının kendisini vekille temsil ettirmesi durumunda davalı yararına vekalet ücretine hükmedilmemelidir (Yargıtay 18.11. 2008 gün 2007/32530 E, 2008/31205 K.).

Haftalık 48 saat üzeri fazla çalışma niteliğindedir.

Haftalık 48 saat geçilmese de günlük 8 saati geçen çalışma fazla sürelerle çalışma niteliğindedir.

Basın Kanununda en yüksek mevduat faizi düzenlenmediğinden bu tür alacaklara yasal faiz yürütülmelidir.
…Somut olayda davacının haftada 62.5 saat çalışma yaparak haftada 45 saati aşan 12.5 saat fazla mesai yaptığı tespit edilerek alacak hüküm altına alınmıştır. Ancak Basın İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi 48 saattir. Bu nedenle yasal haftalık çalışma süresinin 48 saat olduğu vc bu saatin üzerinde yapılan çalışmaların fazla mesai olarak kabul edilmesi gerekirken hatalı gerekçe ile haftalık çalışmasının yasal sınırının 45 saat olarak kabulü isabetsiz olmuştur.
7.HD. 2013/2208 E. 2013/7634 K. 25.04.2013

…Dosyadaki bilgi, belge ve tanık anlatımlarından davacının genelde 09.00- 20.0 saatleri arasında çalıştığı anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının günlük çalışma süresi 11 saat olup 1 saat ara dinlenmesi düşüldüğünde fiili çalışma süresi 10 saattir. Dolayısıyla haftalık çalışma süresi 60 saat olup 5953 sayılı kanununun ek 1. maddesi gereği 48 saatlik haftalık çalışma süresi düşüldüğünde fazla sürelerle çalışma haftada 12 saat olmaktadır. Davacının hakettiği fazla çalışma ve %5 fazla ücreti alacağı buna göre hesaplanmalıdır.
9.HD. 2011/10238 E. 2013/14016 K. 09.05.2013

…5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun Ek I inci maddesinde, günlük iş süresi gece ve gündüz devrelerinde sekiz saat olarak açıklanmıştır. Günlük sekiz saati aşan çalışmalarla, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerle yapılan çalışmaların “fazla saatlerde çalışma” olduğu aynı maddenin ikinci fıkrasında açıklanmıştır.
Hükme esas alman hesap bilirkişi raporunda davacının 09:00-19:00 arası çalıştığı, günlük 1.5 saat haftalık 9 saat fazla mesai yaptığı tespit edilmiştir.
09:00-19:00 çalışma saatlerine göre bir saat ara dinlenme indirildiğinde yukarıda bahsedilen 5393 Sayılı Yasa Ek m.l gereği günlük 1 saat fazla çalışma olması gerekirken, günlük 1,5 saat fazla çalışmaya göre hesap edilen fazla çalışma alacağına hükmedilmesi hatalıdır.
9.HD. 2012/15955 E. 2012/19154 K. 31.05.2012

…Davacı işçi 5953 sayılı Yasa kapsamında gazeteci olup ilgili Yasanın ek 1. maddesinde günlük çalışma süresi 8 saat olarak belirlenmiştir. Hükme esas alınan raporda davacının günde 12 saat olan çalışmalarından ara dinlenmesi düşüldükten sonra günlük 7.5 saatin fazlası fazla çalışma olarak hesaplanmıştır. Günde 8 saat yerine günlük çalışma süresinin 7.30 saat olarak kabulüyle günde 2.5 saat yerine 3 saat üzerinden hesaplamaya gidilmesi ve buna göre fazla çalışma ücreti ile yüzde beş fazlaya dair alacağın fazla hesabı hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2011/39123 E. 2013/17040 K. 04.06.2013

…Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasında Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun ek madde 1. maddesinde, günlük iş süresi gece ve gündüz devrelerinde 8 saat olarak açıklanmıştır. Günlük 8 saati aşan çalışmalarla, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerle yapılan çalışmaların “fazla saatlerde çalışma” olarak aynı maddenin 2. fıkrasında açıklanmıştır.
Adı geçen Kanunun ek madde 1. maddesinin 4. fıkrasında ise, “ her bir fazla çalışma saati için verilecek ücret, normal çalışma saati ücretinin %50 fazlasıdır” şeklinde hükme yer verilerek fazla saatlerde çalışmanın karşılığının ne şekilde ödeneceği belirlenmiştir. Görüldüğü üzere ilgili madde hükmünde “fazla saatlerde çalışma” kavramı, fazla çalışma, hafta tatili çalışması ve ulusal bayram ve genel tatillerde çalışmaları içine alacak şekilde belirlenmiştir. Yoksa ilgili yasada hafta tatili ile ulusal bayram vc genel tatil çalışmalarının tamamı fazla çalışma olarak adlandırılmış değildir. Bu nedenle taraflar arasında iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönündeki kural sadece fazla çalışmalar bakımında geçerlidir. Ödenen sabit ücretin hafta tatili ile bayraın ve genel tatil çalışmalarını karşıladığı söylenemez. Taraflar arasında imzalanmış olan iş sözleşmelerinde de hafta tatili ile bayram ve genel tatil çalışmalarının ayrıca ödeneceği hükme bağlanmıştır.
Mahkemece davacının hafta tatili ile bayram ve genel tatil çalışmalarının olup olmadığı, buna göre sözü edilen ücretlere ve yüzde beş fazla alacaklara hak kazanılıp kazanılamayacağı yönünde bir değerlendirme yapılmaksızın yazılı şekilde taleplerin reddi hatalı olmuştur.
9.HD. 2011 /18481 E. 2011 /15689 K. 30.05.2011

…Somut olayda günlük yüzde beş fazlaya dair hesaplanan tutarlardan %95 oranında indirime gidilerek fazla çalışma ücretlerinin gününde ödenmemesi sebebiyle 6.416 TL, ulusal bayram ve genel tatiller nedeniyle de 1.465 TL olarak kabul hükmü kurulmuştur. Yapılan indirim, asıl alacak tutarları ve yasal gecikme faizi oranları dikkate alındığında yasanın sağladığı koruma amacını ortadan kaldırabilecek niteliktedir. Davacı gazeteci iş sözleşmesinin feshi üzerine 10 gün sonra bu davayı açmıştır. Mahkemece, daha makul bir oranda indirime gidilerek bir karar verilmelidir.
Kararın bu yönde bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2009/9942 E. 2009/16206 K. 09.06.2009

…Somut olayda, fazla çalışma ile bayram vc genel tatil alacaklarından %30 oranında taktiri indirime gidildikten sonra, hüküm altına alınan asıl alacak miktarına göre belirlenen günlük yüzde beş fazlasından %95 oranında indirim yapılmıştır.
Davacı gazeteci fesih tarihinden sonra bir ay içinde bu davayı açmıştır. Yapılan indirim, yasanın sağladığı koruma amacını ortadan kaldırabilecek niteliktedir. Öyle ki indirimden sonra kabul edilen miktarlar yaklaşık olarak asıl alacakların % 50 fazlası kadardır. Hüküm altına alman tutar, yasal faiz oranının sağladığı korumanın dahi atında kalmıştır.
Mahkemece, yukarıda sözü edilen ilkeler çerçevesinde davacının temyiz dilekçesindeki kabulü de aşılmamak kaydıyla daha düşük bir oran gözetilerek indirime gidilmesi gerekir. Kararın bu yönden bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2009/26225 E. 2010/26097 K. 28/09/2010

…Somut olayda davacı gazeteci, 30.09.2007 tarihinde terhis olmuş, askerlik sonrası 01.10.2007 tarihinde işe başlamak için başvurmuştur. İşverence işe başlatılmaması üzerine, 02.10.2007 tarihinde askerlik dönemi ücretlerinin 5953 sayılı Yasanın 16. maddesine göre ödenmesini talep etmiştir. Bu dava da 22.10.2007 tarihinde açılmıştır. Davacının haklarını kısa süre içinde talep ettiği anlaşılmakla askerlik dönemi ücretleri için hesaplanan yüzde beş fazla ödeme alacaklarından % 90 oranında fazla indirime gidilmesi hatalıdır.
Asıl alacak tutarı 3.685,45 TL olup, hüküm altına alman yüzde beş fazlası ise 7.252,43 TL’dir. Asıl alacağın 4-5 katı kadar yüzde beş fazla çalışma ücreti kabulü Dairemiz uygulaması olmakla, mahkemece bu yönde bir değerlendirme yapılarak daha düşük oranda indirime gidilmelidir.
9.HD. 2009/34078 E. 2012/12069 K. 10.04.2012

…Mahkemece günlük yüzde beş fazla ödemeye dair alacaklardan % 95 oranında indirime gidilmiştir. Davacı gazeteci iş sözleşmesinin feshi üzerine yaklaşık bir ay sonra bu davayı açmış olup, somut olayın özelliğine göre yapılan indirim fazladır. İndirim oranının % 90 olarak belirlenmesi ile sonuca gidilmelidir.
9.HD. 2008/25918 E. 2009/6376 K. 10.03.2009

…Somut olayda dava iş sözleşmesinin feshinden sonra 1 ay içinde açılmıştır. Zamanaşımı defiyle sınırlı olarak hesaplamaya gidilmiştir. Mahkemece, fazla çalışma ile bayram ve genel tatil ücretleri yönünden % 35 oranında indirime gidilmiş, yüzde beş fazla ödeme tutarları bakımından da önce % 35 oranında indirilmiş, ardından Borçlar Kanununun 43 ve 44. maddelerine göre % 93 oranında indirim yapılmıştır. Mahkemece kabul edilen yüzde beş fazla ödeme tutarları asıl alacak tutarlarının 3 katından daha azdır. Hüküm altına alınan asıl alacak tutarları, davada gecikilen süre ve hesaplanan dönemler dikkate alındığında mahkemece yapılan indirim fazladır. Yasanın sağladığı koruma amacını zedeleyecek şekilde indirime gidilmesi doğru değildir. Somut olay bakımından % 85-90 arası bir oranda indirim yapılması yerinde olur. Mahkemece bu yönde bir karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2008/29510 E. 2010/10294 K. 13.04.2010

…Somut olayda, fazla çalışma ile bayram ve genel tatil alacaklarından %30 oranında taktiri indirime gidildikten sonra, hüküm altına alınan asıl alacak miktarına göre belirlenen günlük yüzde beş fazlasından %93 oranında indirim yapılmıştır.
Davacı gazeteci fesih tarihinden sonra 6 ay içinde bu davayı açmıştır. Yapılan indirim, yasanın sağladığı koruma amacını ortadan kaldırabilecek niteliktedir. Öyle ki indirimden sonra kabul edilen miktarlar yaklaşık olarak asıl alacakların % 50 fazlasıdır.
Mahkemece, yukarıda sözü edilen ilkeler çerçevesinde daha düşük bir oran gözetilerek indirime gidilmesi gerekir. Kararın bu yönden bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2008/25154 E. 2010/2976 K. 09/02/2010

…Mahkemece, Basın İş Kanununa tabi olarak çalışan davacının çalıştığı yaklaşık 3 yıllık süre için fazla mesai alacağının %5 fazlası 62.170,44 TL, ulusal bayram ve genel tatil alacağının %5 fazlası 4.557,36 TL. hafta tatili ücreti alacağının %5 fazlası 7.763,71 TL. olduğu tespit edilmiş. BK.nun 44.maddesi hükmü uyarınca %85 oranında indirim yapılmak suretiyle hüküm kurulmuştur.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 24.12.1973 gün ve 1973/4 E, 1973/6 K. sayılı kararında “yüzde beş fazla ödemeye tabi işçilik alacaklarının uzun süre talep edilmemiş olması durumunda gazetecinin bu durumundan yararlanmasının iyi niyet kuralları ile bağdaşmayacağı” vurgulanmıştır.
Eldeki dava, fesih tarihinden kısa bir süre sonra açılmıştır. Bu nedenle davacının fesihten sonra özellikle bekleyerek talep ettiği %5 fazla ödeme alacağının artmasına neden olduğu söylenemez. Bu nedenle somut olayın özelliği ve 24.12.1973 gün, 1973/4 E, 1973/6 K. sayılı içtihadı Birleştirme kararı dikkate alınarak mahkemece yapılan % 85 orandaki indirimin yerinde olduğu kabul edilmelidir.
Hal böyle olunca, mahkemece, yukarıda açıklanan yasal düzenleme ve ilkelere uygun değerlendirme yapılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmesi ve bu kararda direnilmesi usul ve yasaya uygundur.
Bu nedenle direnme kararı onanmalıdır.
HGK. 2014/22-578 E. 2014/766 K. 15.10.2014

…Somut olayda davacı yaklaşık beş yıllık dönem için fazla çalışma ve ulusal bayram genel tatil alacaklarını ve bunların günlük yüzde beş fazlasını istemiştir. Mahkemece 1.453.934.80 TL olarak hesaplanan fazla çalışma yüzde beş fazlası ile 1.505.616.72 TL bayram tatili yüzde beş fazlasından mahkemece %85 oranında indirim yapılarak sonuca gidilmiştir. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 24.12.1973 gtin4/E 6/ K sayılı kararında yüzde beş fazla ödemeye tabi işçilik haklarının uzun süre talep edilmemiş olması durumunda gazetecinin bu durumdan yararlanmasının iyiniyet kuralları ile bağdaşmayacağı vurgulanmıştır. İş sözleşmesinin devam ettiği yaklaşık beş yıl vc fesihten sonra geçen bir yıl boyunca bu yönde istekte bulunmayan davacının bu tutumu günlük yüzde beş fazlalıkların artmasında etkili olmuştur. Mahkemece somut olayın özelliği dikkate alınarak anılan İçtihadı Birleştirme Kararında yazılı hususlar gözetilerek daha yüksek oranda indirim yapılarak karar verilmelidir.
9.HD. 2008/43369 E. 2009/6740 K. 12.03.2009

…Mahkemece yüzde beş fazla ödemeye dair alacaklardan % 85 oranında indirme gidilmiştir. Yapılan indirim üzerine kabul edilen yüzde beş fazla ödeme tutarı asıl alacakla karşılaştırıldığında fahiş durumdadır. Asıl alacağın 6 katından fazla yüzde beş fazla ödeme rakamı kabul edilmiştir. Gecikme süresi ve hesaplanan tutarlar gözetildiğinde daha yüksek bir oranda indirim yapılması gerekir. Mahkemece yukarıdaki bent uyarında yapılacak inceleme sonucu hesaplanacak olan fazla çalışma ücretinden asıl alacağın 4/5 katı civarında bir yüzde beş rakamına ulaşılacak şekilde bir indirim yapılmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir.
9.HD. 2012/16653 E. 2014/15508 K. 13.05.2014

…Somut olayda, dava fesihten yaklaşık 2.5 yıl sonra açılmıştır. Bu nedenle fazla çalışma asıl alacağı 2.414,86 TL olduğu halde mahkemece % 85 oranında indirime gidilerek fazla mesai ücretinin yüzde beş fazlası net 17.535 TL olarak hüküm altına alınmıştır. Genel tatil ücreti net 278,64 TL olmakla aynı indirimle yüzde beş fazlası net 2.079,35 TL olarak kabul edilmiştir. Sözü edilen gecikme süresine göre yapılan indirim azdır. Asıl alacağın yaklaşık 7 katı tutarında yüzde beş fazla ödeme tutarı kabul edilmiştir.
Dairemizin uygulamalarına göre gecikme süresi de dikkate alınarak asıl alacak tutarının 4-5 katı civarında bir yüzde beş fazla ödeme tutarı kabul edilmelidir.
Mahkemece açıklanan ilkelere göre fazla çalışma ile bayram ve genel tatil alacaklarının gecikmesinden kaynaklanan günlük yüzde beş fazla ödeme tutarlarından daha yüksek bir oranda indirime gidilerek yüzde beş fazla ödemelerle ilgili karar verilmelidir.
9.HD. 2009/36271 E. 2012/13233 K. 17.04.2012

…Somut olayda, davacı gazetecinin fazla çalışma ve genel tatil ücreti alacakları tanık beyanına göre belirlenmiştir. Buna göre davacının haftada 6 gün, günlük saat 09.00-23.00 arasında çalışıp, haftada 18 saat fazla çalışma yaptığı. Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nın yarısı ile diğer genel tatil günlerinde çalıştığı kabul edilmiştir.
Dosyada 3 adet bilirkişi raporu olup, mahkemece son ek rapora göre karar verilmiştir.
Hükme esas alman bilirkişi raporunda fazla çalışma asıl alacağı % 30 hakkaniyet indirimi ile birlikte 15.118,96 TL, bu tutar üzerinden hesaplanan fazla çalışma % 5 fazla alacağı ise 678.038,87 TL olarak hesaplanmıştır. Genel tatil ücreti asıl alacağı % 30 indirimli hâli ile 1.012,34 TL, bu tutar üzerinden hesaplanan genel tatil ücreti % 5 fazla alacağı ise 43.269,60 TL olarak hesaplanmıştır.
Mahkemece, gerekçe kısmında % 5 fazla alacaklarına % 85 oranında hakkaniyet indirimi uygulandığı belirtilmiştir. Buna göre fazla çalışma yüzde beş fazlası 101.705 TL, genel tatil ücreti yüzde beş fazlası da 6.179 TL olarak hüküm altına alınmıştır. Dairemizin yerleşik kararlarına göre hüküm altına alınacak % 5 fazla alacağının asıl alacağın 4-5 katını geçmeyeceğinin öngörülmesine rağmen mahkemece bu kuralın da göz ardı edilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir. Daha yüksek bir oranda indirime gidilerek yüzde beş fazla ödemeye dair isteklerle ilgili karar verilmelidir.
9. HD. 2013/13708 E. 2014/3929 K. 11.02.2014

…Dava fesihten kısa bir süre sonra açılmış olsa da ödenmeyen fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil alacakları yaklaşık dokuz yıllık bir dönemi içermektedir. Fazla çalışma alacağı %30 hakkaniyet indirimi sonrası 12.094,55 TL olarak belirlenmiş, %5 zamlı ödeme alacağı 1.112.456,10 TL %90 indirim sonrası 111. 245,61 TL olarak hesaplanmış, 124.340,16 TL hüküm altına alınmıştır.
Hafta tatili ücreti %30 hakkaniyet indirimi sonrası 8.447,21 TL olarak belirlenmiş, %5 zamlı ödeme alacağı 906.708,46 TL %90 indirim sonrası 90.670,85 TL olarak hesaplanmış, 99.118,06 TL hüküm altına alınmıştır.
Ulusal bayram genel tatil alacağı, %30 hakkaniyet indirimi sonrası 1.416,12 TL olarak belirlenmiş, %5 zamlı ödeme alacağı 127.445 TL %90 indirim sonrası 12.744,57 TL olarak hesaplanmış, 14.160,69 TL hüküm altına alınmıştır.
Ücret alacağı, 14.865,15 TL olarak belirlenmiş, %5 zamlı ödeme alacağı
126.367,0 TL 10 ay sonra dava açıldığından %80 indirim sonrası 25.273,40 TL olarak hesaplanmış, 35.138,55 TL hüküm altına alınmıştır.
Sözü edilen gecikme süresine göre yapılan %90 oranında indirim azdır. Dairemizin uygulamalarına göre gecikme süresi de dikkate alınarak asıl alacak tutarının 4-5 katı civarında bir yüzde beş fazla ödeme tutarı kabul edilmelidir.
Mahkemece açıklanan ilkelere göre fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının gecikmesinden kaynaklanan günlük yüzde beş fazla ödeme tutarlarından daha yüksek bir indirime gidilmemesi hatalı olup bozma nedenidir.
7. HD. 2013/26806 E. 2014/4543 K. 25.02.2014

5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 14. maddesinde bahsedilen ücret ile Ek 1. maddesinde sözü edilen hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerle yapılan çalışma ücretlerinin gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde beş fazlasıyla ödeneceği hükme bağlanmıştır. Anılan düzenlemelerde sözü edilen alacaklar için ödeme tarihi de belirlenmiş olmakla, yüzde beş fazla ödemeye hak kazanmak için işverenin ayrıca temerrüde düşürülmesi de gerekmez.
5953 sayılı Yasada bir kısım işçilik alacakları için öngörülen günlük yüzde beş fazlasıyla ödeme kuralının mahiyeti tartışmalara neden olmuş ve özellikle indirim uygulanıp uygulanamayacağı sorunu ortaya çıkmıştır. Konu, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kuruluna intikal ettirilmiş ve 1973/4-6 sayılı içtihadı birleştirme kararında yüzde beş fazla ödeme parasının önce niteliği üzerinde durulmuş, faiz ya da tazminat olmadığı, uyulması zorunlu bir kamu hükmü olduğu kararda belirtilmiştir. Bahsi Geçen Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararında, günlük yüzde beş fazlasıyla ödeme kuralının yüksek oran bir oran içermesi sebebiyle vaktinde ödenmeyen ücretler bakımından karşılıklı kusur durumları gözetilerek 6098 Borçlar Kanununun 52. maddesi uyarınca bir indirime gidilmesi gerektiği kabul edilmiştir.
Mahkemece, % 5 fazla alacaklar yönünden %95 oranından az olmamak üzere indirime gidilmesi gerekirken %85 oranında indirim yapılması ve hüküm altına alman % 5 fazla alacakların asıl alacağın 4 katından daha fazla olarak belirlenmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
22.HD. 2013/8699 E. 2013/10518 K. 10.05.2013

Davacı gazeteci fesih tarihinden itibaren iki aydan fazla bir süre geçtikten sonra bu davayı açmış ve fazla çalışma ücreti ile bayram ve genel tatil ücretlerini talep etmiştir.
Söz konusu alacakların gününde ödenmemesi sebebiyle günlük yüzde beş fazlası da açılan davada istek konusu olmuş ve mahkemece %80 oranında indirim yapılmak suretiyle istekler hüküm altına alınmıştır.
Dairemizin ve Hukuk Genel Kurulunun kararlan uyarınca mahkemece %80 oranında yapılan indirim yeterli değildir.
Hüküm altına alman asıl alacak miktarları dikkate alındığında, kabul edilen yüzde beş fazla ödemeye dair miktarlar fahiş durumdadır. Mahkemece % 90 dan az olmamak üzere indirime gidilmesi somut olaya göre uygun olur. Kararın bu yönden bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2006/11460 E. 2006/18961 K. 27.06.2006

Somut olayda davacı gazeteci iş sözleşmesinin feshinin ardından yaklaşık 1.5 yıl süre geçtikten sonra bu davayı açmış ve günlük yüzde beş fazlaya dair isteklerde bulunmuştur. Mahkemece, fazla çalışma ile ulusal bayram ve
genel tatil alacakları için % 95 oranında indirime gidilerek isteklerle ilgili bir karar verilmiş, kararı bu yönden her iki taraf temyiz etmiştir. Dairemizce verilen bozma ilamında, her iki alacak yönünden hesap noktasında bozma kararı verilmiş olmakla indirim hususuna dair tarafların temyiz itirazlarının inceleme konusu yapılmadığı açıklanmıştır.
Mahkemece bozma sonrası yapılan inceleme sonucu belirlenen yüzde beş fazla ödeme tutarlarından % 90 oranında indirime gidilerek, fazla çalışma yüzde beş fazlası için 111.041,24 TL ve ulusal bayram ve genel tatil yüzde beş fazlası olarak da 14.276,67 TL hüküm altına alınmıştır. Somut olay yönünden dava açılması noktasında gecikilen süre ve asıl alacak ile yüzde beş fazla ödeme tutarları ve faiz başlangıç tarihleri dikkate alındığında % 90 oranında yapılan indirim yeterli değildir. Mahkemenin bozma öncesinde kabul ettiği indirim oranı somut olayın özelliğine daha uygun olur. Böyle olunca yukarıdaki bent uyarınca fazla çalışma ile ulusal bayram ve genel tatil için belirlenecek olan yüzde beş fazla ödeme tutarlarından % 95 oranında indirime gidilerek sözü edilen isteklerle ilgili bir karar verilmelidir.
9.HD. 2009/25233 E. 2010/2928 K. 09/02/2010

…Davacı % 5 lerle ilgili talebini akdin feshinden birbuçuk yıl kadar sonra açarak artmasına neden olduğundan % 5 lerle ilgili alacaklardan yapılan indirim azdır. Daha fazla indirim yapılmak üzere kararın bozulması gerekmiştir.
9. HD. 2006/10111 E. 2006/13225 K. 11.05.2006

…Davacı gazeteci bu davayı fesih tarihinden itibaren 2 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra açmıştır.
Mahkemece yüzde beş fazla ödemeye dair alacaklardan % 90 oranında indirime gidilmişse de, gecikme süresine göre yapılan indirim yetersiz kalmıştır.
Günlük yüzde beş fazla ödemeye dair hesaplanan miktardan % 95 den az olmamak üzere indirime gidilerek karar verilmelidir. Hükmün bu yönden bozulması gerekmiştir.
9.HD. 2006/27031 E. 2006/30087 K. 14.11.2006

…Davacının fazla mesai ile çalıştığı genel tatil günlerine ilişkin alacakları hesaplanırken hakkaniyet indirimi yapılarak bulunacak miktarların % 5 fazlasının hesaplanması ve bu suretle asıl alacak ve % 5 fazlasının tespiti gerekirken % 5 fazlanın hakkaniyet indirimi yapılmaksızın hesaplanmış olan miktar üzerinden tespiti ve bundan sonra hakkaniyet indirimi uygulanması hatalıdır. Başka bir anlatımla önce hakkaniyet indirimli miktar belirlenmeli bulunacak miktar üzerinden % 5 fazla hesaplanmalı bundan sonra hakkaniyet indirimi yapılmalıdır. Kabule göre de davacının dava konusu alacaklarının % 5 fazlasından % 95 oranından az olmamak üzere indirim yapılması gerekirken % 90 oranında indirim yapılması da doğru değildir. Mahkemece verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
22.HD . 2012/15549 E. 2013/4720 K. 07.03.2013

…Yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden mahkemece % 90 oranında indirime gidilmek suretiyle hüküm kurulmuştur. Davanın, fesih tarihinden 2 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra açıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda yapılan indirim yetersizdir. Mahkemece % 95 oranından az olmamak üzere bir indirime gidilmeli ve isteklerle ilgili hüküm kurulmalıdır.
9.HD. 2006/12277 E. 2006/18962 K. 27.06.2006

…Davacının dini ve milli bayram tatili ücretlerinin gününde ödenmemesinden kaynaklanan günlük yüzde beş fazlasına dair isteği yönünden mahkemece % 70 oranında indirim yapılarak hüküm kurulmuştur.
Bu dava iş sözleşmesinin feshi üzerinden 3 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra açılmıştır. Günlük yüzde beş fazlası açısından dava tarihine kadar hesaplandığı için yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden bu gecikme, alacağın yüksek miktarda çıkmasında etkili olmuştur.
Mahkemece % 70 oranında yapılan indirim yeterli değildir. Daha yüksek bir oranda indirim yapılarak günlük yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden bir karar verilmelidir.
9.HD. 2006/2454 E. 2006/7886 K. 28.03.2006

…Davacı gazeteci günlük yüzde beş fazla ödeme isteklerini de içeren bu davayı fesih tarihinden itibaren 3 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra açmıştır.
Davacının işyerinde çalıştığı süre 7 ay 7 gün olduğu halde gününde ödenmeyen fazla çalışma ile bayram ve genel tatil alacaklarının günlük yüzde beş fazlası bu gecikme sebebiyle önemli rakamlara ulaşmıştır.
Mahkemece % 90 oranında indirime gidilmişse de yapılan bu indirim asıl alacak miktarı ile gecikme süresi dikkate alındığında yetersiz kalmıştır. En az % 95 oranında indirime gidilmek suretiyle yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden bir karar verilmelidir.
9.HD. 2006/17478 E. 2006/22131 K. 12.9.2006

…Somut olayda davacı gazeteci 2005 yılında açtığı bu davada, 20.11.2001 – 01.07.2002 tarihleri arasında askerlik hizmetini yaptığını ileri sürerek askerlik dönemine ait ücreti ve yüzde beş fazla ödemeye dair alacaklarını talep etmiştir.
Hükme esas alman bilirkişi raporunda askerlik dönemine ait ücretler 5953 sayılı Yasa’nın 16. Maddesine göre 3.544,87 TL olarak hesaplanmış, gecikme süreleri ise 1155- 1342 gün arasında olmakla 221.220,89 TL olarak belirlenmiştir.
Mahkemece yüzde beşlerden % 85 oranında indirime gidilerek hak kazanılan tutar 33.183,13 TL olarak belirlenmiş ve taleple bağlı kalınarak karar verilmiştir.
Davacının gecikme süresine göre yapılan indirim yeterli değildir. Asıl alacak miktarının yaklaşık 10 katı tutarında yüzde beş fazla ödeme kabul edilmiş olup mahkemece yapılan indirim yetersizdir.
Somut olayın özelliği ve gecikme süresine göre % 95’ den az olmamak üzere indirime gidilmelidir.
9.HD. 2009/17853 L. 2011/39798 K. 25.10.2011

…Somut olayda hükme esas alman bilirkişi raporunda yüzde beş fazla ödeme tutarları fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatil alacaklarından indirimsiz tutara göre belirlenmiştir.
Mahkemece asıl alacaklardan 113 oranında indirime gidilerek fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatil alacakları hüküm altına alındığına göre yüzde beş fazla ödeme tutarlarının da 2/3 lük gerçekleşen alacak miktarlarına göre belirlenmesi gerekir.
Daha sonra Borçlar Kanunumun 43. ve 44. maddelerine göre indirime gidilmelidir.
Bu durumda hükme esas alman bilirkişi raporunda yüzde beş fazla ödemeler yönünden hesaplanan tutarlardan asıl alacaklardaki kabul şekline göre 1/3 oranında indirime gidildikten sonra Borçlar Kanunu’na göre indirim yapılmalıdır.
Mahkemece asıl alacaklardan yapılan indirimin yüzde beş fazla ödemelerde uygulanmaması hatalıdır.
9.HD. 2010/2631 F.. 2011/46458 K. 29.11.2011

…Mahkemece bilirkişi tarafından hesaplanan fazla çalışma ücretinden % 50 oranında indirim yapılmak suretiyle anılan istekle ilgili olarak karar verilmiştir.
Bu durumda davacı işçinin fazla çalışına ücretinin, bilirkişi raporunda hesaplanan tutar yerine, mahkemece indirim sonucu hüküm altına alman miktar olduğu kabul edilmelidir.
Fazla çalışma ücretinin gününde ödenmemesinden kaynaklanan yüzde beş fazla ödemeye dair talebin dc hüküm altına alman fazla çalışma ücreti asıl alacağı miktarına göre belirlenmesi gerekir.
Önceki bozma ilamında bu hususa açıkça değinilmemiş ise de, fazla çalışma asıl alacağı ve yüzde beş fazla ödemeler yönünden hüküm bozulmuş olmakla kesinleşmiş bir durumdan söz edilmesine olanak yoktur.
Mahkemece yüzde beş fazla ödeme alacağından takdiren % 80 oranında indirim yapılmış olsa da, öncelikle asıl alacak indirim oranı karşılığında yüzde beş fazla ödemeden %50 oranında indirime gidilmeli ve daha sonra Borçlar Kanununun 44. Maddesi uyarınca indirim hususu düşünülmelidir.
9.HD. 2006/9710 E. 2006/16338 K. 06.06.2006

…Davacı gazeteci yüzde beş fazla ödemeye dair davayı iş sözleşmesinin feshi üzerinden 2 yıldan fazla süre geçtikten sonra açmış ve bazı alacakların gününde ödenmemesinden kaynaklanan günlük yüzde beş fazlaya dair alacağın yüksek miktarda belirlenmesinde bu durum etkili olmuştur.
Mahkemece bilirkişinin belirlediği miktardan %90 oranında indirim yapılmak suretiyle sonuca gidilmişse de, anılan raporda asıl alacaklar yönünden indirim yapılmaksızın bu tutarlara göre yüzde beş fazla ödeme miktarları hesaplanmıştır.
Mahkemece, hüküm altına alınan fazla çalışma ile bayram ve genel tatil ücretlerinden V2 oranında indirime gidildiği anlaşıldığına göre, yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden de hak kazanılan bu asıl alacak miktarlarına göre bir hesaplama yapılması ve bunun ardından Borçlar Kanununun 44. Maddesine göre indirime gidilmesi gerekir.
Böyle olunca somut olayda gerçekte günlük yüzde beş fazlaya dair istekler yönünden %90 oranında indirim yapılmış değildir.
Mahkemece, gerekirse bu yönde bilirkişiden ek rapor alınmak suretiyle davacının hak kazandığı fazla çalışma ücreti ile bayram ve genel tatil ücretlerine göre günlük yüzde beş fazlası belirlenmeli ve buna göre davacının işyerinde çalıştığı süre ile talep için gecikilen süre dikkate alınarak bir karar verilmelidir.
9.HD. 2006/13757 E. 2006/19679 K. 04.7.2006

…Somut olayda, Basın İş Kanununun 14. maddesinde belirtilen ve ücretlerin geç ödenmesinden kaynaklanan %5 fazlalık faiz niteliğinde olmayıp ayrı bir alacak kalemidir.
Dava dilekçesinde, harcı yatırılmadığı sürece davacının %5 fazlalık talep etme imkanı bulunmamaktadır.
Bu husus gözetilmeden yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2010/7282 E. 2012/14515 K. 26.04.2012

…5953 sayılı Kanun’da, ücret alacaklarına mevduat faizi uygulanacağına dair bir hüküm bulunmamakta olup, mahkemece fazla çalışma ücreti alacağına kanuni faiz uygulanmasına karar verilmesi gerekirken, talebin dahi aşılarak mevduat faizine hükmedilmesi hatalı olmuştur.
22. HD. 2013/18598 E. 2014/10476 K. 29.04.2014

…Mahkemece hüküm altına alınan fark ücret, bunun %5 fazla ödemesi, fazla mesai, bunun %5 fazla ödemesi ve milli bayram ve genel tatil ücreti ile kıdem tazminatına en yüksek banka mevduat faizi işletilmiş ise de, Basın İş Yasası’nda bu alacaklara en yüksek banka mevduat faizi uygulanacağına ilişkin açık hüküm bulunmadığından sözü edilen alacaklara yasal faiz işletilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olmuştur.
7. HD. 2013/1595 E. 2013/8308 K. 07/05/2013