Madencilerde fazla çalışma – Yargıtay kararı

10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanunu ile İş Kanunu 41.maddesinde yapılan değişikliğe göre:
“(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz altı saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.”
6552 sayılı Kanunun 145 inci maddesiyle bu fıkranın 1/1/2015 tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır. Yani bundan sonra maden işçisi açısından fazla çalışma haftalık 36 saat olabilecek ve bir saate düşen ücretin % 100 fazlası ile alacak hesaplanacaktır. Kanunla 36 saat sınırı getirilmekle özel düzenleme gereği 45 saate kadar olan kısım fazla çalışma olup fazla süreli çalışma niteliğinde değildir.

Madenciler açısından ver altına iniş çıkış süreleri 7,5 saatin dışında ise fazla çalışmadan sayılır.

…Davacı işçi dava dilekçesinde, maden ocağı olan işyerinde ara dinlenmesi verilmediği için günde 1 saat fazla çalışma yaptığını ileri sürerek fazla çalışma ücreti ödetilmesini talep etmiştir.
Davalı işveren, işyerinde günde 3 vardiya usulünün uygulandığını ve ara dinlenme süresi tanındığını savunmuş, mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava dilekçesinden açıklamaların dışına çıkılarak, İş Kanununun 66/a maddesine göre yer altına inme ve çıkma sürelerinin iş süresinden sayılacağı gerekçesiyle 15 dakika iniş 15 dakika çıkış için olmak üzere günde 30 dakika fâzla çalışma hesabı yapılmıştır.
Mahkemece anılan rapora itibar edilerek, günde 3ü dakika ara dinlenmesi verilmiş olmakla günlük çalışma süresinin 7.5 saat olduğu ancak, yer altına iniş ve çıkış için geçen süreler eklendiğinde fazla çalışma yaptığı gerekçesiyle isteğin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı işveren, maden ocağına inme ve çıkma sürelerinin de günlük mesainin içinde olduğunu savunmuş, davacı işçi ise yer altına iniş ve çıkış işlemlerinin ayrı bir zaman diliminde gerçekleştiğini kanıtlayaıuamıştır. Bu konuda yazılı bir delil olmadığı gibi, her iki taraf tanıkları da yer altına iniş ve çıkış ile ilgili bir açıklamada bulunmamışlardır.
Bu konu tanıklara açıklatılmak, ocağa iniş ve çıkış süresinin günlük
7,5 saatlik çalışma süresinin içinde olup olmadığı yazılı delillerde bir değerlendirmeye tabi tutularak belirlenmelidir. Eksik incelemeyle karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2009/36501 E. 2009/32104 K. 17.11.2009(BOZMA SONRASI MAHKEME: Bozmadan sonra celp edilen davacı tanıkları örneğin sabah 8-16 mesaisi için saat 7.30 da tertip binasında toplandıklarını 15 dakika sonra amirlerinin geldiğini, onların gelmesiyle birlikte saat 07.45’te yer altına çalışma yerlerine doğru harekete geçtiklerini, yer altına varmalarının ortalama 15-20 dakika sürdüğünü; saat 16 da mesainin sona erdiğini 15 dakika da yukarı çıktıklarını, 16.15 de yukarıda olduklarını, eğer daha önce ve saat 16 da yukarıda olurlarsa yevmiyelerinin kesildiğini, diğer vardiyalar için de aynı çalışına usulünün bulunduğunu beyan etmişlerdir. Davalı tanıkları ise yer altı maden işçileri için üç vardiya olan mesaide sabah mesaisinin sabah 8 de başladığını işçilerin sabah 8 de aşağı inmeye başladıklarını saat 16 itibarıyla da ocakta hiçbir işçinin kalmadığını beyan etmişlerdir.
Yüksek mahkemenin bozma ilamı doğrultusunda, iş yerinde fazla mesai konusunda yazılı bir düzenleme olmaması da dikkate alınarak tanıklara fazla mesai hususu ayıklattırılmış; davalı tanıklarından birisinin halen davalı iş yerinde çalışıyor olması diğer tanığının ise uzun süre davalı iş yerinde çalışıp buradan emekli olması hususları dikkate alınarak her ikisi de yeminle dinlenilen davacı tanıkların fazla mesai konusundaki beyanlarına itibar edilmiş; ayrıca mahkememizin 2008/178E ve 2009/225K sayılı dosyasında davacı yer altı işçisi S.D.’ın aynı dava sebebi ve aynı dava konusunda davalı işyeri aleyhine açtığı davada, bilirkişinin iş yasasının 66/a dayanarak 15 dakika yer altına iniş 15 dakika yer üstüne çıkışı olmak üzere günde 30 dakika haftada ise 6 günden üç saat üzerinden hesapladığı ve mahkememizce hükmedilen fazla mesai alacağının davalının temyizi üzerine Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 17.11.2009T ve 2009/365050E vc 2009/32108K sayılı ilamıyla onanmasına (ilgili dosyanın gerekli fotokopileri dosya arasına alınmıştır) karar verilmiş olması hususu da dikkate alınarak işçi lehine yorum ilkesinden hareketle iş yasasının 66/a maddesi gereği davacı tanıkların anlatımlarına göre 15 dakika yer altına iniş ve 15 dakika yer üstüne çıkış olmak günde yarım saat haftada ise 3 saat fazla mesai yaptığı üzere; yolunda vicdani kanaate varılmış, önceki hükümden önce rapor ibraz eden bilirkişinin davacı işçinin davalı iş yerinde çalışmasıyla ilgili olarak 16.03.2009 tarihli raporunda belirttiği değerlendirmeler ve hizmet süresi üzerinden; raporda belirtilen miktar üzerinden davacının fazla mesai ücreti alacağına ilişkin davasının kabulü yönünde aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
Yargıtay Kararı
Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine, 23.11.2010 gününde oybirliği ile karar verildi.
9.HD. 2010/26786 E. 2010/34406 K. 23.11.2010)