Yabancı mahkeme kararının gerekçesiz olması, kararın tanınmasına-tenfizine engel midir?

Yabancı Mahkemelerce verilen kararların Türk mahkemelerinde tanınması / tenfizi konusunda, Yargıtay’dan, birbirinden oldukça farklı kararlar çıkmıştır.

Yargıtay 2.Hukuk Dairesi, bazı kararlarında, “ …Yabancı mahkemenin boşanmaya ilişkin kararında gerekçe olmaması Türk kamu düzenine açıkça aykırılık teşkil eder, bu da tenfize engeldir” demiş ise de, sonradan verdiği bir kısım kararlarda da, gerekçe bulunmamasının, tenfize engel olmadığı yönünde kararlar tesis etmiştir.

Bunun üzerine konu, İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’na taşındı ve genel kurul, ‘Yabancı mahkemenin kararının gerekçesiz olmasının, o kararın tanınması veya tenfizi için tek başına engel oluşturmaz”demek suretiyle bu konuda son sözü söylemiş oldu. (YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME BÜYÜK GENEL KURULU ESAS NO: 2010/1,KARAR NO:2012/1 sayılı 10.02.2012 tarihli karar)

İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nda Çoğunluğun görüşü:

“Devletler Özel Hukuku’nun yabancı mahkeme kararlarının gerekçesine yaklaşımı Medeni Usul Hukuku ile aynı değildir. Kararın gerekçesi, kararı veren hâkimin mensup olduğu devletin usul kanunlarına tabi olup, kural olarak başlı başına bir kamu düzenine aykırılık teşkil etmesi aykırılık yaratmayacaktır.”
“Temel savunma hakkının ihlali ile kararın gerekçesiz oluşu farklı hususlar olup, savunma hakkının verilmemiş olması iç hukuktaki kamu düzenine aykırılık yaratacak ise de, yabancı ilamın gerekçesiz oluşu sadece ve tek başına bir sebep olarak kamu düzenine aykırılığı oluşturmayacaktır.”
“…tenfiz hâkiminin yabancı mahkeme ilamının maddi hukuk bakımından doğruluğunu inceleme ve değerlendirme yetkisi yoktur. Bu yasak çerçevesinde, tenfiz hakiminin ilamda mevcut olan bir gerekçeyi inceleyip değerlendirmesi de söz konusu olamaz.”
“Tenfizi talep edilen yabancı mahkeme ilamında Türk Usul Hukuku’nun anladığı anlamda bir gerekçenin bulunması ya da bulunmaması Türk Kamu düzeninin müdahalesi bakımından tenfiz için ne etkilidir ne de gereklidir.”
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasası “Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır” ilkesini benimsemiştir (m.141/3). Türk Mahkemelerindeki davalarda duruşmalara ilişkin yargılama kurallarını tespit eden 141.maddenin, her türlü kararlarda gerekçe bulunmasını emreden hükmünde yer alan “Bütün mahkemeler” kavramına, yabancı mahkemelerin de dahil olduğunu söylemek olanaksızdır.

Anayasanın 141. maddesinin yargılama usulüne ilişkin olarak koyduğu ilkelerin, münhasıran Türk Mahkemeleri için geçerli olacağı açık ve tartışmasız kabul edilen bir belirlemedir. “

Bu görüşe katılmayanlar ise, tenfizi istenen kararın kamu düzenine aykırı olup olmadığı gerekçe ile saptanabileceğini,
Avrupa insan Hakları Sözleşmesinin 45.maddesi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hükümlerinin ve kararların gerekçeli olmasını şart koştuğu gibi sözleşmenin 6 maddesi de adil yargılama hakkı başlığı altında kararların gerekçeli olmasına değindiğini,
Tenfizi istenen kararın kamu düzenine aykırılık teşkil edip etmeyeceği hüküm fıkrası (sonucu), ile gerekçenin birlikte değerlendirilmesi ile saptanabileceği gerekçesi ile karşı oy kullandılar.

Sonuç olarak, İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu kararı gereğince, yabancı mahkemenin kararının gerekçesiz olması, o kararın tanınması veya tenfizi için tek başına engel oluşturmayacaktır.