Mirasçılıktan Çıkarma Nasıl Olur?

Sebepleri

MADDE 510- Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanm yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanm ailesi üyelerine karşı aile hu­kukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse

Mirasçılıktan çıkarılma, ölüme bağlı bir tasarruf olup, vasiyetname ile yapılır. Mirasbırakan; bu tasarrufu tek taraflı olduğundan istediği zaman vazgeçebilir. Mirasbırakan mirasının tamamından veya bir kısmından mahrum edebilir. Mirasçı­lıktan çıkarmada saklı payın mirastan çıkarılma nedeni, açık ve olabildiğince delille­re dayandırılmalıdır. Mirasçılıktan çıkarma nedeni ölüme bağlı tasarrufun yapıldığı anda var olmalıdır.

Mirastan çıkarılmada olayın nedenleri delillerle göstermeye gerek olmamakla beraber itiraz edilmesi halinde mirastan çıkarılma işlemi iptal edilebileceğinden deliller belirtilmelidir.

Mirasçılıktan çıkarma nedenleri

Saklı paylı mirasçının mirasbırakana, mirasbırakanm yakınlarına karşı bir suç işlemesi veya mirasbırakana veya ailesine karşı yasaca yükümlü olduğu görev­leri önemli Ölçüde yerine getirmemesidir (MY. 161, 322, 339, 340, 364)

Suçun tam veya eksik teşebbüs halinde kalması eylemin affa, zamanaşımı­na uğraması, asli veya feri suçlu olması mirastan çıkarılmayı engellemez. Meşru müdafaa, ızdırar halleri mirastan çıkarılmayı engeller. Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar mirastan çıkartılamaz yalnızca ayırt etme gücüne sahip olanlar ile ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar işledikleri suçlarda cezalandırılmaktadırlar bu neden­lerle sanığın suçtan mahkum olmaması mirastan çıkarılmaya engel değildir. İşlen­miş fiilin ağır olmasından maksat suçun aile ilişkisi bakımından mirasbırakana karşı yaptığı etkinin ağırlığıdır. Kabahatler mirastan çıkarılma nedeni olamaz.

Yakınlardan amaç, samimi arkadaşı, nişanlı, öğretmen, vb. olabilir. Nafaka yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, mirasçının sefil hayat sürmesi, kumar oyna­ması, randevu evi işletmek, mirasbırakana hakaret etmek, gibi birçok eylemlerdir.

Mirastan çıkarma Hükümleri

MADDE 511.(458)- Mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamayacağı gibi; tenkis davası da açamaz.

Mirasbırakan başka türlü tasarrufta bulunmuş olmadıkça, mirasçılıktan çıka­rılan kimsenin miras payı, o kimse mirasbırakandan önce ölmüş gibi, mirasçılıktan çıkarılanın varsa altsoyuna, yoksa mirasbırakanın yasal mirasçılarına kalır.

Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu, o kimse mirasbırakandan önce öl­müş gibi saklı payını isteyebilir.

Mirastan çıkartılanın miras hakkı altsoyuna geçer. Saklı paya tecavüz edil­miş ise altsoy tenkis davası açabilir. Mirastan çıkartılanın altsoyu yok ise miras yasal mirasçılar arasında paylaşılır. Mirastan çıkartılma kalıtın tamamına şamil olabileceği gibi bir kısmına da şamil olabilir. Kısmi mirastan çıkarılmada çıkarılanın payı başkasına bağışlanmış ise altsoy payın tenkisini dava edebilir. Mirastan çıka­rılan eş ise ve eşin altsoyu da varsa eşin miras payı altsoyuna intikal eder. Çıkarı­lanın başka kadın veya erkekten olan altsoyuna intikal etmez.

Mirastan çıkartılanın eşi mirastan yararlanamaz. Çünkü mirasa hak kazan­mak için ölüm anında evlilik bağının mevcut olması gerekir. Oysa mirastan çıkartı­lanın mirasbırakandan önce öldüğü farz edilir.

Mirastan çıkarılan, mirasçılık sıfatını yitirdiği için kalıtın borçlarından sorumlu olmadığından kalıtın tespitini defterinin tutulmasını isteyemez.

Mirastan çıkarma İspat yükü

MADDE 512- Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir.

Mirasçılıktan çıkarılan kimse itiraz ederse, belirtilen sebebin varlığını ispat, çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer.

Sebebin varlığı ispat edilememiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilme­mişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, mirasbırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur.

Mirasbırakanın, mirastan çıkarılmaya yönelik sebeplerin açıklanması zorun­ludur. Mirasbırakan çıkarılma nedenlerini göstermemiş ise çıkarılma olayından yararlananın çıkarma sebeplerini ispat etmesi gerekir. Mirasbırakan tarafından mirastan çıkarılma ile ilgili olarak açık bir yanılmaya düşülmemiş ise mirasbırakanın bu tasarrufu için tasarruf edilebilir kısım için tenkis davası açılır.

Ölüme bağlı tasarruf mirasbırakanın; hataya düşmesi, tasarruf ehliyetinin olmaması, yanılma, aldatma, zorlama, korkutma veya yasaya ve ahlaka aykırı ola­rak yapılmış ise geçersiz olur.

Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma

MADDE 513- Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bu­lunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır.

Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur.

Borçların ödemeye yeterli malı olmayan, borçlu ödeyemediği aciz belgesi ile sa­bit olan altsoyun saklı payının yarısından mirasından çıkarabilir (İİY.105,143,165,166)

Bu durumda mirasçıların miras hisselerinin tamamen alacaklıların eline geç­mesi önlenmiş olur.

Mirasçılıktan koruyucu çıkarma resmi, elyazısı sözlü vasiyet şeklinde yapıla­bileceği gibi miras sözleşmesinde de düzenlenebilir.

Altsoy kavramına, evlatlık, ve vb çocuklar girer. Mirasbırakanın doğmamış çocuklarıda bu olanaktan yararlanırlar. Alacaklılar mirastan çıkarılmayan mallardan yararlanabilirler.

Aciz nedeniyle mirastan çıkarılma; vasiyetnamede şekil noksanlıklarının bu­lunması, iradeyi fesada uğratan nedenlerin olması, aciz belgesinin ortadan kalk­ması, gibi hallerde geçersiz olur.

Genel olarak

MADDE 514- Mirasbırakan, tasarruf özgürlüğünün sınırları içinde, malvarlığının tamamında veya bir kısmında vasiyetname ya da miras sözleşmesiy­le tasarrufta bulunabilir.

Mirasbırakanın üzerinde tasarruf etmediği kısım yasal mirasçılarına kalır.

Mirasbırakan ölümünden sonra yapılmasını istediği şeyleri Medeni Yasada düzenlenen şekillerinden biri ile yapmak durumundadır. Mirasbırakan tasarruf öz­gürlüğünün dışına taşarsa Medeni Yasada mevcut engellerle karşılaşabilir. Örne­ğin, tasarrufun iptali, tenkis vb. gibi.

Mirasbırakan malvarlığının tamamında veya bir bölümünde vasiyetname, miras sözleşmesi ile tasarrufta bulunabilir. Tasarruf etmediği kısımlar yasal mirasçı­lara kalır.

Koşullar ve yüklemeler

MADDE 515- Mirasbırakan, ölüme bağlı tasarruflarını koşullara veya yüklemelere bağlayabilir. Tasarruf hüküm ve sonuçlarını doğurduğu andan itibaren, her ilgili koşul veya yüklemenin yerine getirilmesini isteyebilir.

Hukuka veya ahlâka aykırı koşullar ve yüklemeler, ilişkin bulundukları tasar­rufu geçersiz kılar.

Anlamsız veya yalnız başkalarını rahatsız edici nitelikte olan koşullar ve yük­lemeler yok sayılır.

Koşullu vasiyetler, Borçlar Yasasının 20, 149, 152, 155 ve bazı maddelerinde düzenlenmiştir. Koşul; mirasbırakan tarafından ölüme bağlı tasarrufun hukuki sonuç­larının doğumunu değiştiren veya doğmuş olan hukuki sonuçları sona erdiren müstakil ve gerçekleşmesi şüpheli bir olaydır. Bir kimseye güreş, yüzme, koşu, halter birin­cisi vb bir duruma geldiği takdirde dairenin vasiyet olunması, çapkınlığı, eroini, esra­rı, alkolü , kumarı, sigarayı bırakarak Hacca gitmesi vb. karşılığında tarlasının veril­mesini vasiyet edebilir.

Ana koşul batıl ise asıl şart ta batıl olur. koşul bir şeyin gerçekleşmesine bağlı olarak sınırlandırılmış olabilir. Vasiyetin yürürlüğe girmesinden itibaren ilgililer koşu­lun yerine getirilmesini isteyebilirler. Koşulun gerçekleşebilmesi için lehine vasiyet yapılanın sağ olması şarttır. Koşul gerçekleşinceye kadar malların üzerine tedbir konulması istenebilir. Aksi kararlaştırılmadıkça koşul geriye doğru yürümez (makabiline şamil değildir (BY. 149, 155)

Yasaya, ahlaka aykırı koşullar, yerine getirilmesi mümkün olmayan yükümlü­lükler, yerine getirilmesi lehine tasarruf edilen kimseye sonunda zarar verecek koşul­lar, saklı pay kurallarının ihlal edilerek vasiyetin iptalinin arzu edilmemesi koşulu, lehine vasiyet olunan kişinin koşul tahakkuk etmeden ölümü gibi hallerde vasiyetçinin yüklediği koşullar ve yüklemeler batıldır.

Mirasbırakan yasal veya atanmış mirasçılardan bir veya birkaçını koşulu ve yük­lenmeyi yerine getirmesi için görevlendirebilir. Yükümlülük, öğrenildiği günden başlaya­rak on yıl içinde yerine getirilmezse zamanaşımına uğrar.

Vasiyetçi, lehine tasarruf yapılan kimseye bazı yükümlülüklerde yükleyebilir. Ör­neğin fakirlere yardım, okul yaptırma tabiatı koruma derneğine bir takım yardımlarda bulunma, başarılı öğrencileri burs ve yatacak yer temini gibi.