İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Nasıl Açılır?

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası adlı bu makalemizde size detaylı olarak iş kazaları ve tazminat davaları noktasında bilgiler vereceğiz. Ülkemizde hemen hemen her gün onlarca iş kazası meydana gelmektedir. Bu iş kazalarının çoğunluğu gerek işverence gerekse işçi tarafından gerekli güvenlik önlemlerinin alınmamasından kaynaklanmaktadır. İşverence gerekli güvenlik önlemlerinin alınmamasının başlıca sebebi işveren tarafından bu güvenlik önleminin maliyetinin düşünülmesi, işçi tarafından gerekli güvenlik önlemlerinin alınmamasının sebebi ise işçinin başına birşey gelmeyeceğini düşünmesinden kaynaklanmaktadır.

İş Kazası Nedir?

İş Kazasının tanımı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilmiştir. Kanunun 13. maddesine göre;

1. a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
3. c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. d) Bu Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. e) sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen “engelli hâle getiren” olay olarak tanımlanmıştır.

Kanunun lafzından hareketle bir olayın iş kazası olarak nitelendirilmesi, işverenin her durumda bu kazadan sorumlu tutulmasını gerektirmez. Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında bir iş kazasından işverenin sorumlu olması için, işverenin iş güvenliği önlemlerini alma ve özen gösterme yükümlülüğüne aykırı davranışı veya ihtimal göstermesi sonucu kaza meydana gelmiş olmalıdır.

Dolayısıyla bir iş kazasında işverenin kusurlu eylemi ile zarar arasında uygun bir illiyet bağı yoksa işverenin sorumluluğundan söz edilemez. Kusur sorumluluğunda 3 halde illiyet bağı kesilebilir. Bunlar; mücbir neden, zarar görenin ve 3. kişinin ağır kusurudur.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Öncelikli olarak iş kazasından doğan tazminat davalarını zarara uğrayan işçi açabilir. Bununla birlikte işçinin ölmüş olması durumunda işçinin desteğinden yoksun kalanlar zararlarının tazminini işveren ve zarara sebep olanlardan isteyebilirler.

İş kazası nedeniyle tazminat davası açmak için gerek kişinin gerekse yakınlarının avukat tutması zorunlu değildir. Fakat kişilerin haklarının kaybolmaması ve daha iyi takip edilebilmesi için avukat tutmaları önerilir.

İş kazası nedeniyle tazminat davası açabilmek için ilgili mahkemeye bir dilekçe ile başvurmak gerekmektedir.

İş Kazası Durumunda İşveren Tarafından Yapılması Gerekenler Nelerdir?

İş kazasının gerçekleşmesiyle birlikte işçi ve işverene bir kısım yükümlülükler getirilmiştir. İşçi ve işveren bu yükümlülükleri meydana getirmedikleri takdirde sorumlulukları gündeme gelecektir. Bu yüzden dolayı iş kazasının meydana gelmesi ile birlikte şu yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekmektedir;

İş kazasının meydana gelmesiyle birlikte geciktirilmeksizin sağlık müdahalesi gerçekleştirilir.

Kazanın meydana geldiği iş yeri ile ilgili olarak işyeri kaza raporu düzenlenerek, tutanağa iki şahit adı yazılır ve imzaları alınır.

Kaza, bağlı bulunan kolluk birimine (Emniyet veya Jandarma) bildirilir.

Kaza, bağlı bulunan Sosyal Güvenlik Kurumu Birimine bildirilir.

İş kazası geçirilmesiyle birlikte taraflar yükümlülükleri gereği bu işlemleri yerine getirmelidir. Tarafların bu işlemleri yapmamaları durumunda sorumluluklarına gidilecektir. Yine bu işlemleri yapmak için kanunun belirlemiş olduğu sürelere uyulması gerekir. Zira bu sürelere uyulmaması işveren ve işçinin kusur oranları belirlemede önemli bir etken olabilir. Dolayısıyla taraflar bir kısım haklarını ileri sürmekte zorlanabilir.

İş Kazası Nedeniyle Tazminatta Kusur Oranı Nasıl Hesaplanır?

KAZA GÖREN İŞÇİNİN KUSURU:

İş kazasının gerçekleşmesinde işçinin ağır kusuru varsa, uygun illiyet bağı kesilir ve işverenin sorumluluğu aranmaz. İş kazasında ölen işçi tam kusurlu ise işverene sorumluluk yüklenemeyeceği Yargıtay kararlarında belirtilmiştir. Örneğin; işçinin işyerinde intihar etmesi halinde olay işyerinde gerçekleşmesi nedeniyle SSK anlamında iş kazası sayılsa bile, işle olan uygun illiyet bağı işçinin kastı ile kesilmiş olduğundan Bireysel iş Hukuku anlamında iş kazası sayılmaz. Borçlar Yasasının 44. Maddesine göre, yoğunlukları uygun illiyet bağını kesebilecek düzeyde bulunmayan kusur dereceleri ise yalnız işverence ödenecek maddi tazminattan indirim nedeni olabilir.

ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN KUSURU:

İşverenin iş kazasından doğan sorumluluğunu ortadan kaldıran sebeplerin ikincisi, üçüncü kişinin yaptığı kusurlu davranış nedeniyle uygun illiyet bağının kesilmesidir. Üçüncü kişi, işverenin bir başka işçisi yada işverenle bağlantısı olmayan diğer bir şahıs olabilir. Üçüncü kişilerin davranışlarının uygun illiyet bağını kesebilmesi ve işvereni sorumluluktan kurtarabilmesi için belirli bir yoğunluğa ulaşması gerekir. Örneğin; işverene ait bir araç içinde seyreden işçi, karşı yönden gelen bir araç ile çarpışma sonucu sakatlanmıştır. Kazanın oluşmasında karşı yönden gelen bir başka araç % 100 oranında kusurlu bulunması nedeniyle sakatlanma ile yürütülen iş (eylem) arasındaki illiyet bağı kesildiğinden işveren kazadan sorumlu tutulamaz.

MÜCBİR SEBEP:

Kaza gören işçinin ve üçüncü kişinin kusurunun illiyet bağını kestiği hallerde olduğu gibi mücbir sebep nedeniyle meydana gelen kazada da işverenin sorumlu tutulması mümkün değildir. Mücbir sebep; dış kuvvetlerin sonucu, işverenin işyeriyle bağlantısı bulunmayan, önceden görülmeyen, kaçınılmaz ve mutlak surette engellenemeyen olaylardır. Örneğin; işyerinde çalıştığı sırada gerçekleşen deprem sonucunda yaralanan işçinin uğradığı bu kazanın işle olan uygun illiyet bağı kesildiğinden, SSK yardımları sağlansa bile işveren sorumlu tutulamaz.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davalarında Zamanaşımı Ne Kadar?

İş kazası nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında zamanaşımı genel hükümlere göre çözümlenecektir. Zamanaşımı, iş kazasının gerçekleştiği günden itibaren 2 yıl ve herhalde 10 yıldır. Bu sürelerin sona ermesiyle birlikte iş kazasına bağlı olarak yapılacak tazminat talepleri zamanaşımına uğrayacaktır. (İş kazasında kesin maluliyet raporunun öğrendiliği günden itibaren de 10 yıllık zamanaşımının başlayacağı hukukumuzda kabul edilmektedir.)

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Olan Tazminat Davası Hangi Mahkemede Açılır?

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası ve İş Kazası Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Davası, kazanın vuku bulduğu yer İş Mahkemesinde (İş Mahkemesi yok ise bu görevi yapan Asliye Hukuk Mahkemesi) açılır.

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Olan Tazminat Dava Dilekçesinde Neler Bulunur?

İş kazası tazminat Dava dilekçesi ana başlıklar altında şu şekilde yazılır; Mahkemenin adı,  Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri,  Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,  Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri,  Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri,  Davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri,  İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği,  Dayanılan hukuki sebepler,  Açık bir şekilde talep sonucu,  Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.

İş Kazası Nedeniyle Açılacak Olan Tazminat Davaları Kaç Türlüdür?

İşçinin vücut bütünlüğünün ihlali halinde Borçlar Kanunun Mad.46/1 maddesine göre masraflar, çalışma iktidarının kısmen veya tamamen kaybından doğan zararlar ve ekonomik geleceğinin sarsılmasından doğan zararların tazmini gerekir. Tedavi giderlerinin de karşılanması tazminatın içerisinde nitelendirilmelidir.

İş Kazası Nedeniyle açılabilecek davalar maddi tazminat davası, manevi tazminat davası ve destekten yoksun kalma tazminatı davasıdır.

İş Kazası Nedeniyle Maddi Tazminat

İş kazası geçiren işçi, ruhen ve/veya bedenen zarara uğramış olabilir. İşte ruhen ve/veya bedenen zarar gören işçinin bu zararını gidermesi adına dava açma hakkı bulunmaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nun 51 ve devamında düzenlenen haksız fiil neticesinde tazminat maddelerine göre iş kazası geçiren işçi ; cismani zarar halinde zararının giderilmesini talep edebilecektir. Bunun yanı sıra ölüm ve bedensel zararlarda zarara uğrayan işçi bazı giderlerin karşılanmasını talep edebilecektir. Ölüm ve bedensel zarar halinde iş kazası geçiren işçi şu giderlerin karşılanmasını talep edebilir :

Ölüm Halinde ;

Cenaze giderleri,

Tedavi giderleri (ölümden önce bir tedavi süreci var ise)

Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

Bedensel Zarar Halinde ;

Tedavi giderleri,

Kazanç kaybı,

Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

istenebilir. İlgili kalemler iş kazası geçiren işçi tarafından istenecektir.

İş kazası geçiren işçi, işveren aleyhine maddi tazminat davası açabilecek, bu maddi tazminat davasında yukarıda bahsi geçen giderlerin karşılanmasını talep edebilecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, işçinin geleceğe yönelik hak kayıplarını da talep edebilmesidir. Nitekim iş gücü kaybına uğrayan bir işçi, gelecekte bunun sıkıntısını yaşayacak ve iş kazası ve sonrasındaki süreçte kendisine bağlanan aylıklar bir an olsun tatmin etse de gelecekte bu tatmin sağlanamayacaktır. Hal böyleyken en önemli husus, işçinin çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden dolayı uğrayacağı zararlardır.

İş kazası nedeniyle açılacak davalardan olan maddi tazminat davası için en önemli belge, SGK müfettişleri tarafından düzenlenen tutanaklar, belgelerdir. Nitekim SGK müfettişleri, iş kazasını yerinde inceleyecek, tarafların ifadelerine başvuracak, iş kazası geçiren işçinin sigorta bilgileri ve çalışma koşulları, maaşı vb. hususlarda bilgi sahibi olacak ve her türlü araştırmayı yapacaktır. Gerek kusur oranlarının belirlenmesi gerekse de işçinin iş gücü kaybının tespit edilmesinde önemli rol oynayacaktır. İşbu nedenle SGK müfettişleri tarafından hazırlanan raporlar çok büyük önem taşımaktadır.

Kurumca Bağlanan Gelirlerin Maddi Tazminattan Mahsup Edilmesi 

İş kazası neticesinde meslekte kazanma gücünü yitiren işçi, açacağı maddi tazminat davası neticesinde bir tazminata hak kazanacaktır. Aynı zamanda işçi, tazminata hak kazanmasının yanı sıra Kurumca sürekli iş göremezlik gelirine de hak kazanabilecektir. Hal böyleyken Yüksek Mahkeme ; iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan zararın giderilmesi istemine ilişkin olarak açılan tazminat davaları nitelikçe sigortaca karşılanmayan zararın giderilmesi istemini amaçlamaktadır demektedir. İşbu nedenle, maddi tazminatın hesabında, Kurumca bağlanan ödeneklerin veya gelirlerin tazminat miktarından mahsup edilmesi gerekliliği açıktır.

İş Kazası Nedeniyle Manevi Tazminat

Borçlar Kanunumuzun ilgili maddelerinde düzenlenen manevi tazminat ; bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özellikleri göz önünde tutularak, zarar görene uygun bir miktar paranın ödenmesi şeklinde madde metninde ifade edilmiştir. Şayet ağır bedensel zarar veya ölüm halinde de zarar görenin veya ölenin yakınlarının da manevi tazminat talep edebileceği Türk Borçlar Kanununda yer almıştır.

Manevi Tazminatın Şartları Nelerdir ?

İş kazası nedeniyle zarar gören veya ölenin yakınları için manevi tazminata hükmedilebilmesi için bazı şartların varlığı aranacaktır. Bu şartlar şu şekildedir :

Fiil

Fiil neticesinde zararın meydana gelmesi

Zarar ile fiil arasında illiyet bağı

Fiilin hukuka aykırı olması

İşçinin cismani zarara uğraması

Yukarıda sayılan şartların varlığı halinde Hakim ; manevi tazminata hükmedecektir. Peki eş ve/veya çocukların manevi tazminata başvurma şartları nelerdir ? Eğer işçi, iş kazası neticesinde ölmüş ise mirasçılarının maddi ve manevi tazminat açma hakları zaten Türk Borçlar Kanunu gereğince mevcuttur. Fakat işçinin yalnızca cismani zarara uğraması halinde, yakınlarının bu zarar dolayısıyla hayat seyirleri değişir, kaza dolayısıyla psikolojileri bozulur ve benzer etkiler gözlenirse ; yine manevi tazminat açma hakları söz konusu olacaktır. Nitekim manevi tazminat, olay karşısında kişilerin manevi kayıplarını gidermeye hizmet edecektir. Nitekim Yüksek Mahkeme bir kararında şu gerekçe ile eş ve çocukların manevi tazminat isteyebileceklerine hükmetmiştir : ‘Olay nedeniyle, doğrudan doğruya cismani zarara maruz kalan davacının, eş ve çocuklarının ruhsal sağlığı ağır şekilde bozularak şok geçirip tedavi olmak zorunda kalmaları durumunda illiyet bağı gerçekleşmiş sayılacağından Borçlar Kanunu’nun 47. maddesine dayanarak manevi tazminat isteyebilirler.’ denilmiştir.

İş Kazası Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Destekten yoksun kalma tazminatı, iş kazası neticesinde ölüm hadisesinin gerçekleştiği zaman ortaya çıkacak tazminat türüdür. Nitekim bu tür tazminatın doğası gereği, iş kazası veya meslek hastalığı neticesinde bir ölüm meydana gelmeli, müteveffanın (ölenin) yakınlarının bu şahsın desteğinden yoksun kalacak olmaları gerekmektedir. Gerçekten de işçinin iş kazası neticesinde ölmesi halinde ; işçinin varsa eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler, işçinin desteğinden yoksun kalacaklar ve maddi açıdan kayba uğrayacaklar. Destekten yoksun kalma tazminatında ana düşünce, ölen şahsın yaşamaya devam etmesi halinde ilgililere desteğe devam edecek olmasıdır. Bu doğrultuda destekten yoksun kalma tazminatına hükmedilebilmesi için şu iki şartın gerçekleşmesi gerekmektedir :

Ölen işçi, sağlığında destekten yoksun kalacağını iddia eden kişilere bakacak güçte olmalı

Tazminat talep edenler (davacılar), ölen işçinin yardımına muhtaç olmalı

İş kazası geçiren sigortalıya Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından hangi haklar sağlanır?

Sağlık yardımı yapılır,

Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilir,

Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir bağlanır,

Protez, araç ve gereçlerinin sağlanır,

İş kazasına uğrayan ve meslek hastalığına tutulan sigortalının tedavi için yabancı ülkeye gönderilir,

İş kazası sonucu ölümlerde cenaze masrafı karşılığı verilir,

İş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanır.